KAF’TAN KAF’A HÜKMEDERDİ BİR ZAMAN
Anadolu’nun Derin Hafızasında Yaşayan Unutulmuş Bir Güç: Tarihi Gerçeklik Mi, Efsane Mi?
Anadolu ve Orta Doğu coğrafyasının kolektif hafızasında yer eden “Kaf’tan Kaf’a hükmetmek” ifadesi, tarihsel derinliği ve mitolojik zenginliğiyle dikkat çekiyor. Bu söz, bir zamanlar çok geniş bir coğrafyada nüfuzu olan, kadim bir otoriteyi veya efsaneleşmiş bir hükümdarlığı simgelemek için kullanılır. “Kaf Dağı” ile sembolize edilen bu mecaz, geçmişin görkemli, bazen de hayalî dünyasına ışık tutmaktadır.
KAF DAĞI NEDİR VE NEYİ TEMSİL EDER?
Kaf Dağı, İslam mitolojisinde ve halk anlatılarında dünyanın sınırlarını belirleyen, ulaşılması imkânsız olarak tasvir edilen efsanevi bir dağdır. Edebî metinlerde, masallarda ve tasavvufi yorumlarda Kaf Dağı, hem fiziksel hem de ruhsal anlamda erişilemeyen bir yerdir. Bu bağlamda “Kaf’tan Kaf’a hükmetmek” ifadesi, sadece fiziksel bir egemenlik değil; aynı zamanda düşünsel, ruhsal ve kültürel bir hâkimiyetin işareti olarak değerlendirilir.
KİMLER KAF’TAN KAF’A HÜKMETMİŞTİ?
Tarihî kaynaklara ve halk anlatılarına göre bu ifade, geçmişte büyük bir otoriteye sahip olmuş liderler için mecazen kullanılmıştır. İskender-i Zülkarneyn, Nemrut, Süleyman Peygamber gibi figürler; doğu ile batı arasındaki her yere söz geçirebilecek kudrete sahip oldukları anlatılarıyla bu deyime konu olmuştur. Bunlar arasında özellikle Zülkarneyn, Kur’an-ı Kerim'de de geçen bir figür olması sebebiyle, “Kaf’tan Kaf’a hükmeden” ideal hükümdar tipolojisinin temelini oluşturur.
EDEBİYAT VE TASAVVUFTA KAF’IN ANLAMI
Divan edebiyatı ve tasavvuf literatüründe Kaf Dağı, mecazî anlatımın vazgeçilmez öğelerindendir. Aşkın, ulaşılmazlığın, ilahi hakikate olan yolculuğun sembolü olan bu dağ, bazen dervişin içsel yolculuğunu simgeler. Kaf’tan Kaf’a hükmeden kişi, sadece dünya coğrafyasını değil, aynı zamanda nefsi, tutkuları ve karanlık yanları da kontrol altına almış kişi olarak tasvir edilir.
GÜNÜMÜZDE BU İFADE NE ANLAMA GELİYOR?
Modern dilde bu deyim daha çok “büyük bir kudrete sahip olma”, “her yere nüfuz etme” anlamlarında mecazen kullanılmaktadır. Bir zamanlar Kaf’tan Kaf’a hükmeden güçlerin artık tarih sahnesinden çekildiği ve yalnızca efsanelerde yaşadığı düşüncesi, bu ifadenin arkasında hissedilen nostaljik anlamı da derinleştirir. Günümüz dünyasında ise bu tür anlatılar, toplumların ortak bilinçaltında hâlâ yer bulan güç, adalet ve ideal liderlik arayışlarının bir yansıması olarak değerlendirilmektedir.
