TÜRKİYE’NİN İLK İKLİM KANUNU MECLİS’TEN GEÇTİ: SIFIR EMİSYON HEDEFİNE YÖNELİK DEV ADIMLAR NELER?
Türkiye, iklim değişikliğiyle mücadelede önemli bir dönüm noktası olan “İklim Kanunu Teklifi”ni Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nda kabul etti. Yeşil büyüme ve net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda hazırlanan yasa, sera gazı emisyonlarının azaltılmasından iklim değişikliğine uyum çalışmalarına, finansal mekanizmalardan kurumsal yapıya kadar kapsamlı bir düzenlemeyi içeriyor. Kanunda “adil geçiş”, “Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)”, “iklim adaleti” gibi kritik kavramlar da yer alıyor.
İKLİM KANUNU’NUN TEMEL İLKELERİ NELERDİR VE KİMLERİ KAPSAMAKTADIR?
Kanun, iklim değişikliğiyle mücadelede Türkiye’nin “ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve göreceli kabiliyetler” ilkesiyle hareket ettiğini vurguluyor. Eşitlik, iklim adaleti, sürdürülebilirlik ve şeffaflık gibi prensipler yasada ön planda. Kanun sadece kamu kurumlarını değil, gerçek ve tüzel kişileri de kamu yararı gözetilerek alınacak tedbirlere uymakla yükümlü kılıyor. Net sıfır emisyon hedefleri, ülkenin kalkınma önceliklerine uygun şekilde uygulanacak.
SERA GAZI EMİSYON AZALTIMI VE UYUM FAALİYETLERİNDE HANGİ TEDBİRLER ALINACAK?
Sera gazı emisyonları, Ulusal Katkı Beyanı ve İklim Değişikliği Başkanlığı’nın strateji ve eylem planları doğrultusunda azaltılacak. Sektörel bazda alınacak tedbirler ilgili kurumlarca yürütülecek. Uyum faaliyetleri ise mevcut ve muhtemel iklim risklerini önlemeye, ekosistem koruması, su kaynakları yönetimi, çölleşme ve erozyonla mücadele gibi alanlara odaklanacak. Tarım sektöründe iklim dirençli ürün desenleri ve gıda güvenliği hedefleriyle ekosistem temelli yaklaşımlar geliştirilecek.
İKLİM KANUNU’NUN MALİ ARAÇLARI VE KARBON PİYASASI NASIL İŞLEYECEK?
Kanun, iklim yatırımları için finansman mekanizmalarını düzenliyor. Yeşil sermaye piyasası araçlarının teşviki, sigorta araçlarının güçlendirilmesi ve döngüsel ekonomi hedefleri öncelik kazanacak. İklim Değişikliği Başkanlığı, Türkiye Yeşil Taksonomisi’nin kurulması ve Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması’nın (SKDM) hayata geçirilmesi süreçlerini yönetecek. Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kapsamında ise sera gazı emisyon izni zorunluluğu getirilecek; uyumsuzluk halinde idari para cezaları uygulanacak.
KARBON PİYASASI KURULU VE DANIŞMA KURULU’NUN ROLÜ NEDİR?
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı başkanlığında Karbon Piyasası Kurulu kurulacak. Kurul, ulusal tahsisat planını onaylayacak, ETS kapsamındaki tahsisat dağıtımını düzenleyecek ve uluslararası karbon piyasalarına ilişkin kararlar alacak. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı başkanlığındaki Danışma Kurulu ise strateji ve eylemlerle ilgili istişari görev yapacak.
İKLİM KANUNU İLE UYGULANACAK İDARİ PARA CEZALARI NELERDİR?
Kanun, yükümlülüklere uyulmaması durumunda ağır idari para cezaları öngörüyor. Doğrulanmış sera gazı emisyon raporlarını zamanında sunmayanlara 500 bin TL’den 5 milyon TL’ye kadar ceza verilecek. ETS kapsamındaki işletmeler için bu cezalar iki katına çıkacak. Ozon tabakasını incelten ve florlu sera gazlarını kullanan ya da piyasa sürenlere milyon TL’leri bulan cezalar uygulanacak. İzni olmadan emisyon yapan işletmelere ton başına 5 TL ve 10 milyon TL’ye kadar ceza kesilecek.
Türkiye, bu yasa ile iklim değişikliği mücadelesinde güçlü bir yasal altyapı oluştururken, uluslararası iklim politikalarında da etkinliğini artırmayı hedefliyor. Sanayi ve enerji sektörlerinde yapılacak düzenlemeler, karbon yoğun üretimden yeşil ekonomiye geçiş sürecini hızlandıracak. Bu yeni dönemle birlikte Türkiye’nin sürdürülebilir kalkınma ve iklim hedeflerine ulaşması için somut adımlar atılmış olacak.
