DÜNYAYI 5G’YE KAVUŞTURAN TÜRK KİM?
Telekomünikasyon tarihine damga vuran bir gelişme, Türk bilim insanı Prof. Dr. Erdal Arıkan’ın ismini dünya teknoloji literatürüne altın harflerle yazdırdı. Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Arıkan, 77 yıldır çözülemeyen Shannon kanal kapasite problemine getirdiği matematiksel çözümle, 5G teknolojisinin temelini atan isim oldu. “Polar kodlama” olarak bilinen bu sistem, sıfıra yakın hata oranı ile 1000 kat daha hızlı veri aktarımına olanak sağlıyor.
POLAR KODLAMA NEYİ DEĞİŞTİRDİ?
1948 yılında Claude Shannon tarafından ortaya atılan bilgi kuramı, veri iletiminde kapasite sınırlarını belirlerken, bu teorik kapasitenin pratiğe dökülmesinde ciddi zorluklar bulunuyordu. Prof. Dr. Erdal Arıkan, 2008 yılında yayınladığı makale ile bu problemi çözerek “polar kodlama” sistemini tanıttı. Bu sistem sayesinde, sinyal-gürültü oranı yüksek ortamlarda dahi verinin hatasız iletilmesi mümkün hale geldi. Arıkan’ın geliştirdiği kutupsal kodlama, 5G standardının kontrol kanalları için tercih edilen ileri hata düzeltme yöntemi oldu.
5G NEDEN BU KADAR ÖNEMLİ?
5G teknolojisi, yalnızca cep telefonlarının daha hızlı internet erişimi sağlaması değil; otonom araçlar, uzaktan kontrol edilen makineler ve yapay zekâ destekli sistemler gibi “insansız” teknolojilerin temel altyapısını oluşturuyor. Bu sistemlerde, verilerin doğru, hızlı ve gecikmesiz aktarımı büyük önem taşıyor. Prof. Dr. Arıkan’ın icadı sayesinde, bu ihtiyaçlar büyük ölçüde karşılanabiliyor. Arıkan, 5G’nin endüstriyel internet kavramını güçlendirdiğini ve ekonomiye doğrudan etki ettiğini vurguluyor.
‘VERİKÜRE’ NEDİR VE NASIL ÇALIŞIR?
Prof. Dr. Arıkan, geleceğin dijital mimarisini “veriküre” kavramı ile açıklıyor. Veriküre, üç katmandan oluşan bir yapıdır. En dışta verilerin üretildiği uç noktalar bulunur; sensörler, kameralar ve akıllı sistemler bu katmandadır. Orta katman olan “kenar”, verilerin aktarıldığı iletişim altyapılarını kapsar. En içteki “çekirdek” katman ise verilerin işlendiği ve kararların alındığı merkezdir. Bu sistemin sağlıklı çalışması için, verinin hızlı ve gecikmesiz şekilde iletilmesi gerekir. Mevcut 4G teknolojileri bu yoğunluğu kaldıramazken, 5G teknolojisi bu darboğazı aşabilecek kapasitededir.
ULUSLARARASI BAŞARILARLA TAÇLANAN BİR BİLİM YOLCULUĞU
Huawei, 5G çalışmalarındaki katkılarından dolayı Prof. Dr. Erdal Arıkan’ı “Gerçek Bir Mucit” ve “Polar Kodlamanın Babası” unvanlarıyla onurlandırdı. Huawei Kurucu Başkanı Ren Zhengfei tarafından kendisine altın bir plaket takdim edildi. Ayrıca Arıkan; IEEE Information Theory Society Makale Ödülü (2010), IEEE W.R.G. Baker Ödülü (2013), IEEE Türkiye Şubesi Ömür Boyu Başarı Ödülü (2017), Hamming Madalyası (2018) ve Shannon Ödülü gibi prestijli uluslararası ödüllere layık görüldü.
Prof. Dr. Erdal Arıkan’ın geliştirdiği polar kodlama, sadece bugünün değil, geleceğin teknolojilerine yön verecek bir yapı taşı olarak kabul ediliyor.
